Zelfsturend vermogen

Wat is reflecteren?

Reflectie is het terugkijken, bespiegelend overdenken en zoeken naar betekenis van wat je hebt gezien, ervaren, gedacht of gedaan en daar lering uit trekken. Om goed te reflecteren is het nodig dat je als professional stilstaat bij wat er in jou omgaat.

Om goed te reflecteren is het nodig dat je als professional stilstaat bij wat er in je omgaat, oftewel subjectieve reflectie. Daarbij gaat het om:

• denken
• voelen
• willen (idealen en behoeften)

Aandacht voor succes

Tijdens reflectie wordt gewoonlijk aandacht besteed aan problemen; dat wat niet goed gaat. Maar door de focus op wat er niet goed gaat, ga je voorbij aan de kracht van een professional. Terwijl aandacht voor positieve ervaringen en successen persoonlijke groei bevordert.

Om aandacht te besteden aan dat wat goed gaat, is het van belang dat positieve feedback verder gaat dan een oppervlakkig compliment zoals ‘goed gedaan’. Positieve feedback heeft pas echt effect als de kernkwaliteiten van jou als professional worden benoemd. Vooral als bepaalde kwaliteiten sterk naar voren komen, kan daar feedback over gegeven worden. Vervolgens kan de vraag aan de orde komen hoe die kwaliteiten een volgende keer bewuster of vaker ingezet kunnen worden, ook in situaties die lastig zijn.

Om meer zicht te krijgen op jouw blinde vlekken, dat wat onbekend is aan jezelf maar bekend is bij anderen, kun je mensen in jouw omgeving vragen om aan jou als professional feedback te geven. Zo kom je steeds meer over jezelf te weten.

Verdiepende vragen

Omgeving

• Door welke omstandigheden word ik geprikkeld?
• Waar moet de omgeving aan voldoen, wil ik mij op mijn gemak voelen?
• Waar reageer ik op, wanneer en met wie?
• Wat kan mij boos maken?
• Waar raak ik gespannen van?
• Wat roept deze situatie bij mij op en waardoor wordt dit veroorzaakt?

Gedrag

• Wat doe ik?
• Welke acties heb ik ondernomen?
• Wanneer werk ik methodisch en wanneer vanuit mijn intuïtie?
• Wanneer werk ik routinematig?
• Op welke manier geef ik samenwerking vorm?
• Hoe is mijn gedrag te omschrijven?

Vaardigheden

• Wat kan ik?
• Hoe pak ik het aan?
• Welke van mijn sterke kanten komen naar voren?
• Welke vaardigheden heb ik ingezet?
• Welke methoden hanteer ik?
• Welke kennis heb ik ingezet?
• Welke gedachten roept deze situatie bij mij op?

Overtuigingen

• Waarom doe ik het?
• Wat vind ik belangrijk (in deze situatie)?
• Waar geloof ik in?
• Welke normen hanteer ik?
• Wat zijn mijn verwachtingen?
• Welke stokpaardjes hanteer ik?
• Hoe geef ik vorm aan de visie van de organisatie waar ik werk?
• Hoe zie ik mijn eigen rol(len) in deze casus?
• Welke belangen onderscheid ik?
• Welke emoties spelen voor mij een rol?
• Welke verantwoordelijkheden ervaar ik?
• Welke (conflicterende) waarden staan voor mij centraal?
• Welke overtuigingen heb ik?

Identiteit

• Wie ben ik?
• Wat is mijn levensdoel?
• Hoe zie ik mijn professionele rol?
• Hoe zou ik mijzelf als hulpverlener omschrijven?
• Welke rol neem ik aan?
• Op welke momenten in deze situatie ben ik mijzelf?
• Welke persoonlijke eigenschappen komen naar voren?
• Hoe wordt duidelijk wie ik ben?

Betrokkenheid

• Wat zijn mijn diepste waarden?
• Van waaruit handel ik?
• Wat is mijn ideaal of mijn missie?
• Wat is mijn roeping?
• Wat zijn voor mij de hoogste waarden in het leven?
• Wat wil ik bereiken?
• Wat motiveert mij?
• Hoe haal ik zingeving uit mijn werk?

Als je reflectie goed vorm geeft voor jezelf dan zal je zelfsturend vermogen vergroten en daarmee je professionele autonomie.

Oefening
Neem regelmatig de tijd voor jezelf om te reflecteren op deze verdiepende vragen. Schrijf de antwoorden op in je persoonlijke boek. Zo pel je laag voor laag of en kom je dichter tot de kern van je eigen talenten.